جوجه‌تیغی تقریباً در تمام مناطق دنیا موجود است، همچنین در ایران و به‌ویژه در مناطق گرمسیری زیاد است وبه گویش محلی هرمزگانی به آن زُزُه می‌گویند، این جانور به‌وسیلهٔ خارهای که برپشتش قرار دارد از خود دفاع می‌کند. این خارها در واقع موهایی توخالی هستند که با کراتین موجود در آنها باعث تیزی و سفتی شده‌است و بر خلاف باور عمومی سمی نیست.
جوجه‌تیغی‌ها اغلب در هنگام احساس خطر خود را به صورت گلوله در می‌آورند به طوری‌که تمام تیغ‌های آنها رو به سمت بیرون قرار می‌گیرد. تمام گونه‌های جوجه تیغی از این مکانیسم دفاعی بهره‌مند هستند اما موفقیت آنها بستگی به میزان تیغ‌های شان دارد. به همین دلیل گونه‌هایی از جوجه‌تیغی که برای وزن کمتر از تیغ‌های کمتری برخوردارند بیشتر تمایل دارند تا از دشمن فرار کرده و گاهی به او حمله کنند و از تیغ‌هایشان به عنوان آخرین حربه استفاده کنند. پرندگان شکاری به ویژه جغدها، راسو، روباه، گرگ، گورکن و خدنگ از جمله دشمنان طبیعی جوجه تیغی‌ها به شمار می‌روند.
نگهداری جوجه تیغی در خانه
به نظر می رسد که خرید جوجه تیغی های اهلی به دلیل ظاهر مظلوم و سرزنده اش در سالهای اخیر افزایش پیدا کرده است . نگهداری آنها به عنوان حیوان خانگی مشکل است. چرا که انها در مقابل تغییرات اب و هوایی و شرایط مقاومت کمی محیطی دارند.
گونه خانگی جوجه تیغی
اغلب جوجه تیغی های اهلی دو رگه هستند. و نژادی از گونه های شمال آفریقا چهار انگشته هستند. که کوچکتر از گونه اروپای غربی می باشند.
حقایق خواندنی درباره جوجه تیغی ها
√ برخی از خارپشت ها بیش از 30،000 خار روی بدنشان دارند.
√ جوجه تیغی ها نمی توانند خارهایشان را به خارج شلیک کنند، اما زمانی که شکارچیان لمسشان می کنند این خارها به آسانی آزاد می شوند.
√خارهای جدید جانشین خارهای از دست رفته می شود.
√خارپشت ها جانورانی اند که شبانه فعالیت می کنند. به این معنی که در طول روز خواب و در شب فعال اند.
√ خارپشت ها از پاهای قوی و پنجه های خمیده شان استفاده می کنند تا از درخت بالا بروند. آنها در بالا رفتن خیلی عالی هستند.
√ آنها می توانند به صورت انفرادی و یا در گروه های کوچکی که تا 6 عضو دارد زندگی کنند.
√در طول فصل جفتگیری، ماده ها تماس نزدیک با نرها را آغاز می کنند.
√زوج ها معمولاً 2 بچه به دنیا می آورند و نرو ماده هر دو از نوزادانشان مراقبت می کنند.
√نوزادان جوجه تیغی با خارهای نرم به دنیا می آیند. خارهای نرم ظرف چند ساعت سخت خواهد شد.
√جوجه تیغی جوان والدینش را پس از چند ماه ترک می کند و زندگی انفرادی اش را آغاز می کند.
√بومیان آمریکا در گذشته از خارهای جوجه تیغی برای تزئین خود استفاده می کردند. آنها همچنین از خارپشت به عنوان منبع غذایی بهره می بردند.
√خارپشت می تواند 15-18 سال زندگی کند.
√ در ایران چهارگونه خارپشت شامل خارپشت اروپای شرقی، خار پشت بیابانی، خارپشت گوش بلند و خارپشت برانت (خارپشت ایرانی) یافت می شود.
تولید مثل و طول عمر جوجه تیغی
با توجه به گونه به طور متوسط دوران حاملگی از ۳۵ تا ۵۸ روز طول می کشد. و به طور متوسط گونه های بزرگتر ۳ تا ۴ و گونه های کوچیکتر ۵ تا۶ نوزاد بدنیا می آورند. مانند بسیاری از حیوانات این موضوع غیر طبیعی نیست که خارپشت مذکر علاقه مند به کُشتن نوزاد های مذکر ست.
طول عمر جوجه تیغی ها ارتباط مستقیمی با اندازه انها دارد، گونه های بزرگتر ۴ تا ۷ سال در دنیای وحشی زندگی میکنند. (رکورد ۱۶ سال هم در برخی از آنها دیده شده است ) و گونه های کوچکتر ۲ تا ۴ سال در دنیای وحشی و ۴ تا ۷ سال در محیط حفاظت شده زندگی می کنند. برخی معتقدند که آنها بدون خار متولد می شوند اما تنها ساعتی پس از تولد خارها به راحتی قابل دیدن هستند.
تغذیه جوجه تیغی
جوجه‌تیغی‌ها در طول روز می‌خوابند، عصرها در جستجوی غذا به بیرون می‌روند، حتی گاهی تا نیم فرسنگ از پی غذا راه طی میکنند. آنها از حشرات، حلزون‌ها، لیسه، لارو حشرات و به ندرت قورباغه و مارمولک، «تخم پرندگان»، «میوه جات»، «مار»، «کرم‌ها»، موش، صمغ درختان و سبزیجات صحرایی، تغذیه میکنند.
جوجه‌تیغی‌ها غذای خود را عمدتاً به کمک حس بویایی می‌یابند. جوجه‌تیغی‌ها در مقایسه با اندازه جثه‌شان زیاد غذا می‌خورند. غذای جوجه تیغی در سرمای زمستان هنگامی که غذای دیگر به وفور در دسترس نیست زمستان‌خوابی میکنند و از ذخیره چربی که در فصل فراوانی غذا ذخیره کرده‌اند استفاده میکنند.
یکی از دشمنان جوجه تیغی روباه است که به گونه بسیار متفکرانه‌ای جوجه تیغی را شکار می‌کند به این صورت که حیوان را که به صورت گرد در امده به سمت اب هل می‌دهد و می‌برد. جوجه تیغی به محض تماس با اب برای جلوگیری از غرق شدن خود را از حالت گلوله‌ای خارج می‌کند در همین لحظه روباه با دندان یا پنجه شکم حیوان را پاره می‌کند.
فعالیت بدنی جوجه تیغی
چرخی که جوجه تیغی بتواند روی آن بدود، یک ورزش بسیار مناسب برای حیوان است. چرخ باید سطح محکمی داشته، اطراف آن باز بوده و اندازه نسبتاً بزرگی (بزرگتر از ۲۵ سانتی‌متر) داشته باشد. تا حیوان خانگی شما بتواند به راحتی در آن قرار بگیرد. در طبیعت این حیوان هر روزه مسافت طولانی را طی میکنند. بنابراین نیاز به فضای زیاد یا حداقل چرخی با کیفیت مناسب دارند.
بیماری های مشترک جوجه تیغی و انسان
آنها هم درست مثل سگ و گربه مستعد ابتلا به برخی بیماری ها مثل هاری هستند. خارپشت توانایی حمل و انتقال بیماری های پا و دهان، سالمونلا، کرم حلقه ای را دارد و ممکن است دیگر انواع میکروارگانیسم ها و عفونت های ویروسی را حمل کند. به همین دلیل نگهداری از آنها در بعضی مکان ها غیر قانونی است. برای حفظ سلامت از بوسیدن خارپشت خودداری کنید. و بعد از در آغوش گرفتن آن، دست های خود را بشویید.
نکاتی برای سلامت جوجه تیغی
نازاسازی و عقیم کردن توسط دامپزشک جهت جلوگیری از سرطان ارگانهای تناسلی و تومور در طول دوران زندگیشان توصیه می شود.
چکاب های کامل دهان و دندان سالیانه و پاکسازی دندان گاهی اوقات تحت بیهوشی توصیه می شود اینکار برای پیشگیری و از دست دادن دندان ها یا پیشرفت ابسه دندان مفید است.
جوجه تیغی باید در دمای ۲۲ تا ۲۹ درجه سانتی گراد نگه داری شود و به طور طبیعی، از دمای سرد دور نگه داشته شود.
ریزش خارها در مقدار کم طبیعی است. اما اگر خارهای جوجه تیغی به مقدار زیادی ریزش دارد طوری که به طور سکه ای طاس شود. احتمالا مشکلی مانند عفونت انگلی دارد. اگر این مورد وجود داشت برای معاینه باید نزد دامپزشک ببرید.
با بررسی ها و معاینات مرتب توسط شما و دامپزشک سال های زیادی را با حیوان خانگی جدید خود سپری خواهید کرد.
