چنار (نام علمی: Platanus) سرده‌ای از درختان بومی نیم‌کره شمالی است. درختان چنار بلند قامت و با برگ های پهن بوده و ارتفاع آنها به ۳۰ تا ۵۰ متر می‌رسد، در پائیز برگ‌های آنها می‌ریزد و معمولاً در کنار جویبارها و زمین‌های مرطوب می‌رویند، هرچند نسبت به خشکسالی مقاومند.
گونهٔ چنار خاوری (Platanus orientalis) در ایران نیز می‌روید و بیشه‌های طبیعی آن دیده میشود. درخت چنار از جمله درختانی است که اگر محیط برای آن فراهم شود عمر و رشد زیادی دارد.
بیشتر درختان کهنسال در ایران چنار هستند.
امروزه درخت چنار به علت قامت بلندش برای ایجاد سایه در حاشیه خیابان ها و پارک ها استفاده میشود و همچنین برگ درخت چنار با شکل خاصش جلوه ی ویژه ای به محیط می‌دهد.
از دور چون تاجی از گل به چشم می آید و از نزدیک یادآور احساس های شورانگیزی است.
برای آنها که باغ دارند و یا می خواهند یک باغ زیبا را خلق کنند و یا شاید در فضای محدود باغچه های خود، بهره گیری از یک سایه طبیعی در همراهی با درختانی تناور می خواهند، درخت چنار می تواند بهترین انتخاب باشد.
۱. خاک
چنار به علت داشتن ریشه های قوی وعمیق ، در خاکهای نسبتا ریز بافت ، عمیق آبرفتی ، با رطوبت متعادل و زهکشی خوب رشد میکند. مخلوطی از ماسه، خاک برگ و کود دامی میتواند انتخاب مناسبی برای درخت چنار باشد.در خاکهای کم عمق ، سنگلاخی، یا قلوه سنگی، متراکم یا درشت آهکی رشد آن محدود میشود و قبل از فصل پاییز خزان میکند.
توجه کنید که درخت چنار به خاک های قلیایی حساسیت نشان می‌دهد و ممکن است در اثر این مسئله حاشیه ی برگ های درخت زرد و سوخته شود.
۲. آبیاری
آبیاری منظم هفتگی و در روز‌های گرم سال با فواصل کمتر برای رشد درخت چنار ضروری است. در هنگام آبیاری از وجود زهکش کافی در پای درخت چنار باید مطمئن باشید، زیرا ماندن و جمع شدن آب پای درخت به گیاه آسیب جدی می‌رساند. جالب است بدانید ریشه اصلی درخت چنار از ابتدای رشد، قوی و عمیق در خاک فرو می‌رود و در درخت‌های قدیمی‌تر میتواند تا ۴ متر نیز در خاک فرو رود و از رطوبت عمق خاک استفاده کند. بهترین محل برای نگهداری و کاشت درخت چنار، مکان‌هایی است که جوی باریک آب از کنار آن می‌گذرد، زیرا در این مکان تهویه ریشه‌ها به خوبی صورت گرفته و درخت رشد سریعی دارد.
۳. نور
درخت چنار از گیاهان به شدت آفتاب دوست است و برای رشد نیاز به دریافت نور کافی و مستقیم خورشید دارد.
۴. دما
درخت چنار در شرایط متفاوت دمایی قادر به رشد است و سرمای ۲۱- درجه تا گرمای ۴۵ درجه سانتیگراد را تحمل میکند. درخت چنار در همه شهرهای کشور ما قادر به رشد است. فقط در بخش‌های جنوبی و نواحی ساحلی خلیج فارس قادر به تحمل گرما و آفتاب سوزان این مناطق نیست.
۵. آفات و بیماری‌ها
مهمترین مشکلات درخت چنار آفات و بیماری‌هایی مانند زنجرک چنار، کرم سفید ریشه، پروانه مینور و سوسک چوبخوار است. همچنین برخی از مشکلات شایع در زمینه نگهداری و کاشت درخت چنار که در کشور با آن روبه‌رو هستیم زردی برگ درختان چنار و خزان زودرس برگ‌ها در تابستان است که از جلوه و زیبایی این درخت می‌کاهد. کمبود آهن، کمبود مواد آلی خاک، متراک شدن خاک، آبیاری نامنظم و آلودگی هوا از اصلی‌ترین دلایل بروز این مشکلات است.
۶. هرس
هرس درخت چنار در پارک‌ها و مکان‌هایی که فضای کافی برای رشد درخت مهیاست، ضرورتی ندارد و می‌توان اجازه داد که درخت رشد طبیعی خود را داشته باشد، ولی مراقبت سالانه و هرس شاخه‌های بیمار، شکسته، ناسالم و نابه‌جا برای کمک به رشد بهتر گیاه ضروری است. بهترین زمان هرس درخت چنار زمان استراحت درخت و در فصل پاییز است.
7. آب و هوا و اقلیم
درخت چنار مناسب برای هوای خنک و مرطوب است و میتواند سرما را تا 40 درجه زیر صفر تحمل کند. اما نمونه هایی که در شهرها کاشته می‌شوند فقط تا دمای منفی ۲۳ درجه سالم می‌مانند.
درخت چنار تا حدودی می تواند در انواع آب و هواها به خوبی رشد کند. این درخت تنومند قادر است مقداری گرما را نیز تحمل کند اما در شهرهای جنوبی کشور که دما بسیار بالا و آفتاب سوزان است، درخت چنار معمولا قادر به رشد نیست.
خواص درخت چنار:
_ درخت چنار را با نام های مختلفی همچون عیثام، دلب، چنال، صنار، وراس ودلبا نیز می شناسند که این درخت خواص بسیاری به قرار زیر دارد:
_ برای درمان ورم ملتحمه چشم مناسب می باشد. چشم برگ های تازه درخت چنار را پس از چیدن له کنید و به صورت ضماد بر روی ورم چشم بگذارید تا بهبود پیدا کند.
_ برای درمان اسهال، پوست درخت چنار را با آب سرکه بجوشانید و یک قاشق غذاخوری از آن را میل کنید تا اسهال شما درمان شود.
_ برای رفع ورم، گل و میوه این درخت را در آب خیس کنید و به صورت ضماد بر روی ورم بگذارید.
_ برای تسکین و بهبود دندان درد، برگ های تازه این درخت را پس از چیدن با سرکه پخته و مزه مزه کنید.
_ اگر خیلی لاغر هستید می‌توانید از عرق چنار استفاده کنید.
_ بر درمان پوسته پوسته شدن بدن، پوست سوخته شده درخت چنار را با مقداری روغن بادام زمینی مخلوط کنید و سپس به صورت ضماد بر روی سطح مورد نظر بگذارید.
تاریخچه درخت چنار:
چنار از درختان قدیمی است که تاریخچه طولانی ای دارد. این درخت برای نخستین بار در زمان کرتاسه به تکامل رسید. این درخت در نزد ما ایرانی ها درختی مقدس می باشد. چنانچه در قدیم الایام در کنار آتشکده ها درخت چنار می کاشتند یا آتشکده ها، مساجد و سایر بقایای متبرکه را در کنار درخت چنار احداث می کردند. تهران قدیم نیز معروف به باغ انار و چنار بوده است.
در تهران نخستین بار در سال 1300 زمانی که خیابان ولیعصر احداث شد، در کنار حاشیه های خیابان درخت چنار را کاشتند. چرا که با مطالعه فراوان به این نتیجه رسیدند که درخت چنار درخت مقاومی است که هیچ گونه آفتی نمی گیرد و با آب و هوای تهران نیز سازگار می باشد. همچنین متوجه شدند درختی خنک می باشد طوری که در فصل تابستان هوا را خنک می کند.
