اسطوخودوس یا گل‌های لاوندر که نام دیگر آن لاواندا است از خانواده نعنائیان است. اسطوخودوس گیاهی چند ساله به شکل بوته کوچک به طول نیم متر است. گل‌های اسطوخودوس دارای گل‌های کوچک خوشه‌ای آبی یا قرمز سیر تا بنفش دارد. بخش مورد استفاده این گیاه سرشاخه‌های برگدار و گل‌دار آن است که علاوه بر مصارف درمانی، اسانس گیری نیز از آنها به عمل می آید.
در خواص مفرح، تقویت کننده بدن، قلب، مغز، احشا و اقوای ظاهری و باطنی بدن، بازکننده گرفتگی های عروقی و مسهل بلغم و سودا به خصوص سودای مغز می باشد. برای بیماریهای سینه و سرفه، سردرد و سرگیجه به دنبال ضربه، بیماریهای کبد و طحال و مجاری ادراری هم مفید است.
1. پاکسازی کبد
از دیگر خواص اسطوخودوس پاکسازی کبد است. اسطوخودوس برای بیماریهای کبدی و طحال و مجاری ادرار مفید است. گیاه اسطوخودوس باتوجه به اینکه می‌تواند در پاکسازی کبد مفید باشد، باعث پیشگیری از بسیاری بیماری‌ها و اختلالات کبدی می‌شود.
2. کمک به درمان بی‌خوابی
مصرف اسطوخودوس به صورت دمنوش (خوراکی) یا استفاده از روغن اسطوخودوس (غیرخوراکی) به بهبود خواب کمک بسزایی می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهند ریختن چند قطره از روغن اسطوخودوس روی بالش باعث بهتر شدن کیفیت خواب در افراد می‌شود (رایحه درمانی / آروماتراپی). توجه داشته باشید روغن اسطوخودوس را به هیچ عنوان نباید به‌صورت خوراکی مصرف کنید.
3. کاهش تشنج و اسپاسم عضله
اسطوخدوس کانال‌های کلسیم را مسدود می‌کند و از این طریق مانع از اسپاسم می‌شود. روغن اسطوخودوس به کاهش تشنج و اسپاسم کمک می‌کند. ماساژ ناحیه شکم با روغن اسطوخودوس و جذب آن موجب می شود که اسپاسم‌های دستگاه گوارش به ویژه درناحیه روده ها درمان شود.
4. خواص اسطوخودوس برای درمان سردرد
به اعتقاد درمانگران طب سنتی در جهان نوشیدن عصاره تهیه شده از برگ های گیاه لاوندر تاثیر زیادی در بهبود و تسکین سردرد دارد.
این نوشیدنی توسط بسیاری از درمانگران شیوه های درمانی طب مکمل برای درمان سردرد به ویژه سردردهای میگرنی کاربردی اعجاب انگیز دارد.
این داروی گیاهی اگر چه طعمی تلخ و گس دارد اما خاصیت و تاثیرگذاری آن چنان زیاد است که بسیاری از بیماران تلخی آن را تحمل می کنند.
5. کاهش اضطراب
افسردگی، خستگی مزمن و سردردهای شدید تنها چند مورد از پیامدهای استرس شدید هستند که در صورتی که کنترل نشود منجر به عوارض بدتری خواهد شد. تحقیقات بسیاری نشان می‌دهند که اسطوخودوس می‌تواند ابر سیاه افسردگی و غصه را از ذهن بیرون کند و ذهنی آرام را برای ما بسازد. اسطوخودوس تأثیر مثبتی بر خلق و خو، ذهن آرام و بهبود افسردگی دارد. همچنین در مطالعه‌ای دیده شد مصرف اسطوخودوس علائم و دردهای پیش از قاعدگی در بانوان را تا حدود زیادی کاهش می‌دهد. این خواص را می‌توان به‌صورت رایحه‌درمانی (با استفاده از روغن اسطوخودوس) یا به‌صورت خوراکی (دمنوش اسطوخودوس) از اسطوخودوس دریافت نمود.
6. اسطوخودوس برای درمان شپش سر
اسطوخودوس به عنوان یک گیاه دارویی برای پاکسازی پوست و موی سر موثر می باشد. یکی از راه های طبیعی درمان شپش سر اسطوخودوس می باشد.
7. کاهش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی
اسطوخودوس حاوی مقادیر بالایی لینانول است و از این طریق به کاهش فشار خون بالا و کاهش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی، عروقی و آترواسکلروزیس کمک می‌کند. با توجه به اینکه اسطوخودوس گردش خون در بدن را بهبود می‌بخشد، استفاده موضعی و خوراکی از این گیاه دارویی باعث تنظیم ضربان قلب و کنترل تپش قلب می‌شود.
8. مغز و اعصاب
اسطوخودوس باعث می شود تا گردش خون در بدن به شکل ویژه ای انجام شود و به بهبود عملکرد مغز کمک می کند. اسطوخودوس دارای خواص ضدالتهابی می باشد و برای پیشگیری از زوال عقل موثر است.
9. درمان دانه های سیاه روی بینی با روغن اسطوخودوس
دانه های سرسیاه یا کومدون های سیاه پوستی، ناشی از رسوب بیش از حد چربی روی سطح پوست هستند.
هنگامی که سلول های مرده پوست و سبوم یا همان چربی اطراف ریشه مو نزدیک به سطح پوست تجمع می کنند، دانه های سرسیاه تشکیل و به تدریج بر اثر تماس با هوا سفت و خشن می شوند.
تشکیل آنها به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله تولید چربی بیش از حد طبیعی در پوست، ترشح بیش از حد هورمون های مردانه (آندروژن ها)، استفاده از محصولات آرایشی متفاوت و ترکیب آنها با چربی پوست، رطوبت و آلاینده های زیست محیطی، استرس و آلرژی.
طبع اسطوخودوس در طب سنتی
در طب سنتی، طبع اسطوخودوس جزو گیاهان گرم و خشک است.
و افراد صفراوی مزاج از خوردن آن منع می‌شوند یا باید همراه سکنجبین مصرف کنند.
مضرات اسطوخودوس
1. در مورد مضرات اسطوخودوس، مورد خاصی ذکر نشده و تنها مورد آن مربوط به طبع اسطوخودوس است که چون گرم و خشک است، استفاده بیش از حد آن برای افراد گرم مزاج، ممکن است ناخوشایند باشد و مصلح آن نیز استفاده از کتیرا و سکنجبین است.
2. برخی افراد ممکن است به اسطوخودوس حساسیت داشته باشند. در صورتی که پس از مصرف موضعی (روغن) یا خوراکی (دمنوش) دچار سردرد، معده درد و درد مفاصل شدید مصرف آن را قطع کرده و به پزشک مراجعه نمایید.
3. البته یکی دیگر از خواص اسطوخودوس که ممکن است در استفاده بیش از حد از آن ایجاد شود، کاهش فشار خون است و افراد نباید به دلیل استرس و ناراحتی بیش از حد از این ماده دارویی استفاده نمایند.
4. روغن اسطوخودوس مصرف خوراکی ندارد و در صورت بلعیده شدن می‌تواند مسمومیت ایجاد کند. اختلال در تنفس، تهوع و اسهال از علائم این مسمومیت هستند. در صورت تمایل به مصرف خوراکی از مکمل‌های اسطوخودوس یا دمنوش آن استفاده نمایید.
5. استفاده از روغن اسطوخودوس بر روی پوست کاملاً ایمن است اما با این حال چنانچه قرمزی، التهاب و خارش در موضع مشاهده شد مصرف آن را کاملاً قطع نمایید.
6. استفاده بیش از حد اسطوخودوس برای پسران زیر سن بلوغ ممکن است باعث ایجاد جاینکومستی (بزرگ شدن سینه در مردان) پیش از بلوغ شود.
7. اسطوخودوس در کنار تمام فواید و خواص بی نظیر خود در صورت حد اعتدال، ممکن است برخی مضرات هم داشته باشد.
8. اسطوخدوس می‌تواند منجر به کند شدن سیستم عصبی مرکزی شود از همین رو به بیمارانی که عمل جراحی دارند توصیه می‌شود از دو هفته قبل از عمل جراحی اسطوخودوس مصرف نکنند.
9. اسطوخودوس می‌تواند با برخی از دارو‌ها تداخل داشته باشد؛ برای مثال مصرف همزمان این گیاه دارویی با داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین و ملاویکس می‌تواند باعث افزایش خون‌ریزی شود.
